دانلود نشریه 1 | زلزله خیزی ایران (از سال 1900 تا سال 1969 )

دانلود نشریه 1 | زلزله خیزی ایران (از سال 1900 تا سال 1969 )

ایران به دلیل قرار گیری در کمربند لرزه­ خیز آلپ-هیمالیا و در محل تصادم ورقه­ های اوراسیا-عربستان، از نظر زمین­ شناسی فعال است. حدود ۸ درصد از زمین­ لرزه­ های دنیا و حدود ۱۷  درصد از زلزله ­های بزرگ دنیا در فلات ایران رخ می­دهد. حرکت همگرایی ورقه­ های زمین ­ساختی اوراسیا-عربستان سبب تغییر شکل فعال در ایران به عنوان یکی از لرزه­ خیزترین نواحی جهان شده است.

بخش اعظم فلات ایران از نظر زمین­ساختی متاثر از تغییر شکل و کوتاه ­شدگی ناشی از برخورد جوان ورقه ­های قاره­ ای (عمدتاً در مرزهای سیاسی) است. در این میان تنها پهنه مکران در شمال دریای عمان (بقایای پوسته اقیانوسی تتیس) دارای شرایط زمین ساختی متفاوت از سایر بخش­ های بلوک ایران است. در این بخش از ایران پوسته اقیانوسی عمان با همگرایی به سمت شمال و به زیر پوسته قاره­ای ایران فرو ­می ­رود. تغییر شکل در پوسته ایران به طور غیر یکنواخت و عمدتاً در مرز خرده صفحات توزیع شده است. بیشتر زمین­ لرزه ­ها در کمربندهای زاگرس، البرز، کپه ­داغ و یا در راستای گسل­ های راستالغز که مرز بلوک­ های وسیع و لرزه­ خیز را تشکیل می­ دهند، متمرکز است.

دانلود نشریه 1 | زلزله خیزی ایران (از سال 1900 تا سال 1969 )

بنابراین حاشیه بلوک­ های ایران مرکزی، آذربایجان و دریای مازندران دارای لرزه ­خیزی بالاست. این بخش ­های لرزه­ خیز هم خود دارای نرخ تغییر شکل و در نتیجه میزان لرزه ­خیزی متفاوت هستند. انرژی بخشی از تغییر شکل حاصل از همگرایی با رخداد زمین­ لرزه آزاد می ­شود که در زاگرس برابر با ۳ درصد، در البرز و کپه ­داغ برابر با ۳۰ درصد و در ایران مرکزی و بلوک لوت برابر با ۱۰ درصد است. بنابراین تفاوت لرزه خیزی در بخش­ های مختلف پوسته ایران که حاصل ماهیت پوسته و نوع دگریختی و میزان تغییر شکل است سبب شده که شدت و دوره های تکرار زمین­ لرزه ­ها نیز متغیر باشد.

در بندر عباس و تنگه هرمز در هر دو سال یک زمین­ لرزه با بزرگای بیش از ۶  و ۲ یا ۳ زمین­ لرزه با بزرگای ۵ یا ۶ ریشتر رخ می­ دهد. در حالی که در محدوده بم و جیرفت تنها زمین­ لرزه با بزرگای بیش از ۶  در ۵ دی ۱۳۸۲ ثبت شده است. ژرفای زمین لرزه ­ها در پوسته ایران نیز عمدتاً کمتر از ۳۰ کیلومتر است. زمین­ لرزه ­های کم عمق دارای پتانسیل تخریب بالایی هستند.